غدیر در نگاه ظاهر عبارت است از یک برکه وگودالی که در منطقه جحفه عربستان واقع شده است و در کنار آن حادثه معرفی حضرت علی واقع شده است. غدیر در نگاه دیگر عبارت است از معرفی حضرت علی(ع) به عنوان جانشین و امام پس از پیامبر اکرم .

در این نگاه سخن از مکان خاصی نیست بلکه سخن از یک امری که مکمل دین است و با تحقق آن، فیض هدایت الهی شامل حال امت می شود.در حقیقت، غدیر عبارت است از نهالی که پیامبر اکرم در هیجدهم ذی حجه سال دهم کشت فرمود که اگر حفاظت می شد میوه های شیرینی از آن چیده می شد.

 

غدیرخم یک ضرورت عقلی و شرعی است که برای استمرار خط رسالت و نبوت لازم بود پیامبر اسلام آن را طرح کند و گرنه «نعوذبالله» اصل نبوت آن حضرت زیرا سوال می رود. پیام غدیر این است که پیامبر اکرم با بلند کردن دست حضرت علی(ع) به صحابه و نسل های بعد اعلان فرمود که راه نجات و سعادت شما پس از من این است که شخصی مانند علی(ع) امام و جانشین می باشد زیرا علی نفس من است و آن شوناتی که من نسبت به امت دارم از قبیل: ولایت، امامت، قضاوت، عصمت و غیر آن برای علی که نفس من است ثابت می باشد چنان که ترمذی از محدثان اهل سنت نقل می کند که در یک سفری که حضرت علی(ع) با برخی از صحابه دیگر از جمله خالد بن ولید حضور داشتند به یمن رفتند و با موفقیت برگشتند در این سفر حضرت علی(ع) مقداری از غنایم را به خود اختصاص داد چهار تن از صحابه که یکی از آنان خالد بن ولید بود، با یکدیگر تصمیم گرفتند که خدمت پیامبر بروند و از حضرت علی شکایت نمایند. پس از رسیدن به محضر پیامبر(ص) یکی از آنان بلند شد و از حضرت شکایت کرد. چهره حضرت دگرگون شد بدون آن که چیزی بگویند، نفر دوم بلند شد مانند برخورد نخست چهره حضرت دگرگون شد همچنین نفر سوم. پس از سخن خالد بن ولید حضرت رسول با شدت ناراحتی سه مرتبه فرمود: «ما تریدون من علی علی منی و انا من علی و هو ولی کل مومن بعدی» این روایت چند نکته را اثبات می کند:

 

1. حضرت علی(ع) به اعتراف خود قرآن و پیامبر(ص) نفس و حقیقت آن حضرت است. آیه مباهله، علی(ع) را نفس پیامبر معرفی فرموده چنان که خود پیامبر احادیث فراوان این واقعیت را بیان می فرماید و روشن است که یک نفس و حقیقت، دارای آثار و احکام یگانه است مگر به دلیل خاصی جدا شده باشد. ولایت، امامت، زعامت، حکومت، عصمت وغیر آن برای پیامبر(ص) ثابت است قهرا برای نفس پیامبر نیز ثابت است و این حقیقت برهانی در قرآن و حدیث غدیر به وسیله پیامبر(ص) بیان شده است. پس من کنت مولاه فعلی مولاه روشن می کند که من ولایت دارم بر شما، و علی چون نفس من است بر شما ولایت دارد، و واژه ولایت دارای مفهومی جامع بین ولی، امام، احکام و قاضی است. و در حدیث ترمذی نیز این حقیقت بیشتر روشن می شود زیرا فرمود: شما حق اعتراض به علی(ع) ندارید چون علی نفس من است و همان گونه که من بر شما ولایت دارم و حق تصرف در اموال شما دارم، در غنایم نیز حق تصرف دارم، علی(ع) نیز چنین ولایتی دارد.

2.   نکته دوم از این روایات استفاده می شود که جریان واقعه غدیر و یمن متفاوت بوده است یعنی یک حادثه نبوده است بلکه دو حادثه جداگانه اند، چنان که پاره ای از نویسندگان اهل سنت می گویند: حدیث غدیر برای رفع کدورت صحابه از یکدیگر بوده است، پس آیه دلالت بر محبت و دوستی دارد نه ولایت و امامت. از آنچه گفتیم پاسخ این شبهه روشن می شود، زیرا اولا دو حادثه بوده است و ثانیا پیامبر اکرم حقایق را به گونه ای شفاف بیان فرموده که امامت و ولایت حضرت علی به خوبی استفاده می شود. ثالثا وجوب محبت و دوستی حضرت علی(ع) در آیات و روایات بیان شده است و نیازی به حدیث غدیر نمی باشد. و سزاوار است مومنان یکدیگر را دوست داشته باشند. بنابراین توجیه روایت غدیر به معنای محبت بدون دلیل است و قابل قبول نمی باشد.

3. هرگز عقل، عقلا و عرف نمی پذیرد که پیامبر اکرم(ص) مردم را به خود واگذارد و آنان را مانند گله بی چوپان رها کنند. همان گونه که درباره خلفا نظیر ابوبکر و عمر گفته شده است که به فکر پس از خود بودند. عایشه همسر پیامبر(ص) به عبدالله عمر می گوید: به پدرت بگو به فکر پس از خودش باشد و مردم را مانند گله بی چوپان رها نکند.

چرا عید غدیر خم به این نام خوانده شده است؟